Niet voor niets is de Peel aangewezen als NOVI-gebied. Carel Nobbe, strategisch adviseur bij Waterschap Aa en Maas, is nauw betrokken bij de uitwerking.
Zeg ‘water’ en Carel Nobbe veert op. De waterthema’s van vandaag - zorgen voor veilig, schoon en voldoende water - houden hem (en het Waterschap) intensief bezig. “De afgelopen vijf jaar heeft water een belangrijker plek gekregen in de leefomgeving, en speelt nu ook een prominente rol in de Nationale Omgevingsvisie. Want we hebben ruimte nodig om de waterhuishouding op een hoog peil te houden.”
Landelijk gebied
Al bij de ontwikkeling van de NOVI was Nobbe betrokken. Als directeur regio Noordoost Brabant bepleitte hij vurig meer aandacht voor het landelijk gebied in de NOVI. “Dat was nodig. Hoe ruimtelijke ordening in het landelijk gebied vorm moest krijgen, was onderbelicht. Mooi om daaraan mee te werken.” Nu is hij betrokken bij de uitwerking ervan.
Landbouw en natuurontwikkeling
Waterschap Aa en Maas in Noordoost-Brabant is actief in een groot deel van de Peel. En de Peel, op de grens van Limburg en Brabant, is een NOVI-gebied. Dat betekent dat er extra aandacht nodig is om de problemen die er spelen op een geïntegreerde manier aan te pakken. De Peel is een economisch sterk landbouwgebied met intensieve veehouderij. Die zorgt voor uitstoot van veel stikstof, met de nodige invloed op de kwaliteit van leefomgeving. Maar delen van de Peel zijn ook Natura2000-gebieden, waar natuurontwikkeling bovenaan staat. Nobbe: “Dat gaat nu niet goed samen.”
Water
Water is belangrijk voor de ontwikkeling van het gebied, zegt Nobbe. Maar er is een tekort. “We hebben met droogte te maken. Daardoor verdorren gebieden, verdwijnen planten, en neemt de biodiversiteit af. Stapel watertekort en stikstofuitstoot, en je begrijpt dat dit het natuurgebied geen goed doet. En ook de kwaliteit van het water vraagt aandacht. Die lijdt onder het mestoverschot van de boeren. Daarvoor zijn nog geen goede verwerkingsmogelijkheden, en dat zien wij terug in het water: te veel nitraat in het grondwater, te veel nitraat en fosfaat in het oppervlaktewater vanuit de landbouw, buitenlandse wateraanvoer, rioolwaterzuiveringsinstallaties en overstorten. Tussen Rijk en regio worden daarover afspraken gemaakt. Er is veel inzet voor nodig.”
Alleen met ruimtelijke maatregelen
De manier van landbouw zal structureel moeten veranderen om dit op te lossen. En dat is ook de inzet van de regio. Nobbe: “Wil je de economie in de Peel in stand houden, dan zul je boeren een toekomstperspectief moeten bieden En de landbouwtransitie in samenhang, ook met klimaatadaptatie en bijvoorbeeld de omslag naar groene energie aanpakken. Dat kan, denk ik, alleen met ruimtelijke maatregelen. Functies op de plaatsen waar ze bij elkaar passen. Geen intensieve landbouw dicht bij dorp, stad of natuur. Wel natuurinclusieve landbouw rondom natuurgebieden. Hierin kan de NOVI een rol spelen.”
Samenhang
Geïntegreerd, gebiedsgericht en samen zijn de pijlers van de NOVI. Gaat het over ’samen’ dan zou de regio graag zien, zegt Nobbe, dat ook de ministeries dit meer in de praktijk brengen. “Niet alleen de NOVI heeft programma’s, ook met andere ministeries werken we samen in weer andere programma’s. Ieder volgens een eigen spoor, het lijkt soms een spaghetti aan beleidslijnen. Er zit niet voldoende samenhang in, en ik zie dat straks ook in de uitvoering.” Daarom is Nobbe nu zelf betrokken bij twee NOVI-uitvoeringsprojecten in de Peel. Een daarvan is de ‘Boshuizerbergen’.
Werk in uitvoering: de Boshuizerbergen
Natura 2000-gebied De Boshuizerbergen is maar zo’n 300 hectare groot. Een aantrekkelijk stukje Peel, met een jeneverbessenbos, naaldbomen, stuifzand, natte vennen. Het grootste deel ligt in Limburg, een klein stuk in Brabant. Een grensgeval dus.
Nobbe: “Dat maakt het extra interessant. Hoe klein ook, grote opgaven vragen hier om een oplossing: stikstofuitstoot in combinatie met natuurontwikkeling, waterkwaliteit en – tekort in combinatie met structuurverbetering van de landbouw, klimaatadaptatie. Hoe pak je dat aan? Elke provincie op z’n eigen manier, zoals dat nu gebeurt? Nee, dat moeten we niet willen. De NOVI kan hier mee richting geven.”
Proefdraaien
“Wel 13.000 hectare aan natuurgebied ligt op de grens van Brabant en Limburg. Hier in dit gebiedje gaan we ‘proefdraaien’: kijken wat de gevolgen zijn van verschillend beleid. Een methodiek ontwikkelen die we straks in die andere, veel grotere gebieden kunnen gebruiken. Organisaties, instrumenten, beleid en geld combineren. Zorgen dat de partijen die betrokken zijn aan beide kanten van de provinciegrens, goed met elkaar leren samenwerken. Want in mijn ogen gaat de NOVI daarom: mensen bij elkaar brengen.”
De NOVI zou hét herstructurerende kader moeten zijn voor de ruimtelijke ordening. “Het zou mooi zijn als het dat ook werd.”