Op 31 maart neemt hij je mee naar Flevoland, Groningen en Madrid en laat zien hoe innovatief denken kan bijdragen aan een fraaier en toekomstgericht (Nederlands) landschap. Nu alvast een paar tipjes van de sluier gelicht.

Flevoland was niet direct een plek in Nederland waar Peter Veenstra zou willen wonen en werken. Totdat hij als teamaanvoerder van een groep ontwerpers en adviseurs een NOVI-toekomstplan voor de regio maakte. “Dat leverde een aantrekkelijk vergezicht op! Dit is een jong gebied dat voortdurend aan het veranderen is. De mensen die er wonen, zijn er met een ‘pioniersmentaliteit’ naartoe gekomen. Bereid om te veranderen en vooruit te kijken. Dat zijn uitganspunten van ons plan en daar maken we gebruik van. Wij laten zien dat de schaal van de landbouw radicaal kleiner wordt door vergaand te moderniseren, door robotisering bijvoorbeeld, door gps- en drone-gestuurde landbouw. Een enorme verandering, ook voor het landschap!”

Behoefte aan concretisering

In Flevoland blijft het niet bij plannen, er zijn al proefboerderijen aan het experimenteren. Dáár moeten we nu snel naartoe vindt Veenstra, concreet maken wat we op papier van plan zijn. “De NOVI is een stevige basis, een richtingwijzer. Ik ben sowieso blij dat de NOVI er is. Lang was het vooral een strategische en globale visie, nu zie ik stappen naar de uitvoering met bijvoorbeeld een uitvoeringsagenda. Daar is ook behoefte aan, het geeft perspectief.”

Mooie nieuwe landschappen

Veenstra is optimistisch over die uitvoering. Maar helemaal gerust is hij niet. “De NOVI moet niet een oplossing van problemen zijn. Want je wilt niet wonen in een oplossing van een probleem. Wél in een aantrekkelijke, inspirerende omgeving. Natuurlijk zijn er grote opgaven die alle aandacht vragen, zoals de energietransitie. Maar hoe zal bijvoorbeeld de Regionale Energiestrategie (RES) uitpakken in het landschap? Een chaotische deken van windmolens? We moeten zeker ook werken aan mooie, nieuwe landschappen. Daarbij kan de NOVI richting geven en basis zijn, en moet dat ook zijn.”

Sponsland Groningen

De vergezichten hoe het zou kunnen worden, liggen klaar. Ambitieuze plannen ook, die kans van slagen hebben. De tijd is er rijp voor, volgens Veenstra. In ontwerpmanifestatie ‘Sponsland Groningen’, waarvan Veenstra samen met Yttje Feddes curator was, zie je een plan van negen ontwerpbureaus, voor het klimaatbestendige, natuurgerichte, toekomstige landschap van de stad Groningen en omliggende landschappen. “Hier gaat het om de beschikbaarheid van water in droge maanden en wateroverlast op andere momenten. Daarom bijvoorbeeld nieuwe moerassen voor waterberging, een waterbatterij (een waterbuffergebied) en waterkunstwerken om dat allemaal te regelen. Met die ontwikkeling als start kun je heel het landschap transformeren, zodat ook de boeren weer een nieuwe kans krijgen. De biodiversiteit groeit, er ontstaat een veel aangenamer landschap. Dit is toch een toekomst waar je zin in hebt?”

Nu al de situatie verbeteren

“Dit is nu zo’n plan om echt uit te voeren,” vindt hij, “een echt NOVI-plan waarin je functies combineert. Die transitieopgave is vooral een hefboom om een aantrekkelijker leefomgeving te maken. En als je er nu mee begint, kun je nú al de situatie verbeteren. Bovendien bespaart het in de toekomst veel kosten.”

Keuzes maken

In de ruimtelijke ordening moet je het hebben over wat je gaat doen, benadrukt Veenstra, op lokaal, op provinciaal en nationaal niveau. “Er liggen zoveel claims op het landschap dat er soms harde keuzes gemaakt moeten worden. En keuzes leveren altijd protest en strijd op, maar dat kunnen we niet uit de weg gaan. Ga dat maar aan, maak samen die keuzes en voer daarna de plannen uit.”

Ringbos rond Madrid

Zou je na Veenstra’s verhalen al niet willen verhuizen naar Flevoland of Groningen, ook Madrid is een aantrekkelijke keuze. Daar mogen Veenstra en collega’s een (een deel van een) ringbos van 75 km rond de stad Madrid vormgeven. “Geen stenen, maar een groene grens. Een klimaatplan op spectaculaire schaal. Het stadsbestuur zet in op landschap, op natuur, voor een gezonde, leefbare stad. Dat is fantastisch en mooi om daaraan te mogen bijdragen."

Natuurlijke schoonheid brengen

Kan Nederland daar iets van opsteken? “Jazeker. Er liggen ook in Nederland kansen om een nieuwe categorie bossen aan te leggen. Gevarieerd bos, voor een deel met bomen die veel CO₂ opnemen, en een stabiel ecosysteem. Zo’n bos kan zo een veel mooiere en natuurlijker omgeving opleveren. Daar zijn wij uiteindelijk op uit: natuurlijke schoonheid brengen in een noodzakelijke, grootschalige transformatie.”