“Vertrouwen in de buitenwereld en in de expertise van onze professionals. In de uitvoering van de NOVI zullen we daar baat bij hebben.” Een sprekend voorbeeld daarvan is Havenkwartier IJmuiden, waar Veldhuis tijdens de NOVI-conferentie een wandeling richting Amsterdam begint. Daarna loopt hij door langs het Noordzeekanaal, de IJmond, de Hoogovens en havengebied Amsterdam. Loopt u digitaal mee?
Datum: 31 maart van 11:30 – 12:15 uur, Talkshow Verstedelijking, NOVI-conferentie
Wouter Veldhuis vindt dat de NOVI “een prettig product” is geworden. Vooral met de drie afwegingsprincipes die er als basis in zijn opgenomen, is hij blij. “Die principes - functies combineren, voortbouwen op identiteit en kenmerken van plekken, en niet afwentelen –kan ik als ontwerper heel goed inzetten. In die zin is de NOVI mij uit het hart gegrepen.”
Haven en stad naderen elkaar
Tijdens de NOVI-conferentie maakt hij een wandeling met de deelnemers. Daarin doet hij Havenkwartier IJmuiden aan, een project waaraan hij zelf werkte, en dat juist die principes illustreert. Het ligt ingesloten tussen zee, stad, duinen en strand. Er wonen mensen, ondernemers doen er zaken en aanmerende ferry’s brengen bezoekers op de kade. Haven en stad naderen elkaar. Met welke gevolgen? De gemeente Velsen besloot het antwoord daarop niet af te wachten.
Zonder plan
Veldhuis: “Er waren veel problemen in het gebied, er moest iets gebeuren aan de bestaande situatie. Daarover was iedereen het wel eens. De gemeente riep daarom de mensen aan tafel die er werkte, woonde, een rol had: bewoners, ondernemers, havenbedrijf Zeehaven IJmuiden, provincie, woningcorporaties, vissers. Om elkaar te leren kennen en te snappen wat elkaars wensen waren. Niet beginnen met een vooropgezet plan, maar met een gesprek. En met een nieuw soort ambtenaar! Een vrouw die de opdracht had mensen met elkaar te verbinden en, met een klein budget, te zorgen dat het gebied met hen een stap vooruit kwam. Zij begreep als geen ander wat een enorme rol ‘verbinding’ speelt in een dergelijk project.”
Een levendige ontmoetingsplek
Er kwam een gezamenlijke gebiedsvisie, en één van de plekken in het Havenkwartier, de Viskade is inmiddels getransformeerd tot een levendige ontmoetingsplek. Veldhuis: “Alles komt er samen: ambachtelijke ondernemers hebben er zich gevestigd, dagvissers brengen er hun vis aan wal, er zijn jaarlijkse activiteiten. Bovendien investeerde Zeehaven IJmuiden en de provincie Noord-Holland in een nieuwe havenkade. Een samenwerking zoals deze zag ik zelden.”
Vertrouwen hebben
“Hier zie je die drie afwegingsprincipes van de NOVI terug. De kenmerken van het gebied zijn leidend geweest, en werkelijk niets is afgewenteld en alles gecombineerd! Treffend was ook hoeveel draagvlak onze plannen kregen, puur omdat we vertrouwen hadden. In de burger, de ondernemer, de buitenwereld, én in de expertise van onze professionals. Weer vertrouwen krijgen, steeds verbinding zoeken, daar zul je in de praktijk van de uitvoering van de NOVI veel baat bij hebben.”
Welke keuzes waar
Op zijn wandeling richting Amsterdam kan Veldhuis niet om de Hoogovens heen. “De Hoogovens: dat gaat niet over de plek, maar over de economische structuur van Nederland. Hier laat de NOVI het nog liggen, vind ik. Voor dit soort grote jongens, die veel arbeidsplaatsen bieden, maar ook veel ruimte innemen en de leefkwaliteit aantasten, mis ik een visie, een nationale visie van het Rijk. Niet alleen hier, maar in het algemeen mis ik richtinggevende keuzes. Welke keuzes maken we waar? De NOVI zegt veel over hoe ik moet handelen, maar met welk doel en waar blijft nog onduidelijk.
Dat geldt bijvoorbeeld ook voor de havengebieden. Hebben we havengebieden in steden nog nodig, of kunnen we er woonwijken van maken? Hebben we in dat laatste geval dan nog genoeg ruimte om de transitie naar een circulaire economie te maken of moeten we toch richting buitengebied en het prachtige landschap opofferen? Kies je voor specifieke plekken of voor differentiatie en spreiding? Keuzes! Hier moet de overheid helpen meedenken, want dit overstijgt de stad en de regio.
Nederland in 2100
Keuzes maken, maar ook vooruitkijken. Verder vooruitkijken dan de NOVI nu doet, vindt Veldhuis. “Tel je de grote transities bij elkaar op, dan gaan we Nederland de komende decennia compleet verbouwen. Maar de doelen die we daarbij stellen, bereik je niet in twintig tot dertig jaar: in 2040 zijn we pas net begonnen. In de NOVI mis ik de langetermijnvisie, een doorkijk naar Nederland in 2100 bijvoorbeeld. Een langetermijnvisie, en daaraan gekoppeld de middelen om er vanaf morgen naartoe te werken. Want geld is nog een barrière in de cultuur van samenwerken en in de uitvoering.”
Een plek voor nieuwkomers
De wandeling eindigt bij een wooncomplex in Amsterdam-Noord, Startblok Elzenhagen, waar jonge vluchtelingen met een verblijfsvergunning en studenten samenwonen. Een initiatief van twee woningcorporaties en de gemeente. “Een plek voor nieuwkomers in Nederland en voor nieuwkomers in de stad. Hun taal en cultuur verschillen, maar zij beginnen allemaal aan een nieuw leven. En laat die start goed zijn, is het uitgangspunt. Ook hier klinkt de NOVI-gedachte door: de bewoners hebben zelf veel verantwoordelijkheid gekregen. Ze doen het beheer zelf en organiseren activiteiten. Dit vind ik nu een mooi voorbeeld van hoe je met een heldere visie echt iets kunt toevoegen aan de maatschappij.”
Tekst: Carla van den Bergen