Het Actieprogramma Ruimtelijk Ontwerp 2021-2024 is een vierjarig stimuleringsprogramma om de inzet van ruimtelijk ontwerp bij maatschappelijke opgaven te versterken. Het actieprogramma vormt een onderdeel van de Nationale Omgevingsvisie (NOVI) en het cultuurbeleid.
De opgaven
Er gaat de komende jaren in Nederland veel veranderen, in een snel tempo. Denk aan het bouwen van een miljoen nieuwe woningen en de aansluiting op mobiliteitsnetwerken, het vinden van ruimte voor de opwekking van duurzame energie, de aanpassing aan een veranderend klimaat, de ontwikkeling van een circulaire economie en de omschakeling naar kringlooplandbouw. Al deze opgaven vragen meer ruimte dan beschikbaar is in ons land. De veranderingen vinden plaats in onze directe leefomgeving. In buurten, dorpen, steden, infrastructuur en landschappen. De kwaliteit hiervan heeft een grote invloed op ons dagelijks leven. De centrale opgave is nu om een balans te vinden tussen het vormgeven van deze grote veranderingen en het vergroten van de kwaliteit van onze leefomgeving.
De inzet van ontwerp en ontwerpers zoals architecten, stedenbouwkundigen en landschapsarchitecten is een belangrijk instrument om deze complexe veranderingen te laten slagen. Het is een instrument om de impact van vaak abstracte opgaven op straat-, buurt-, stads- en landschapsniveau concreet te maken. Opdrachtgevers, overheden, ontwerpers en andere betrokken partijen kunnen ontwerpvaardigheden- en technieken inzetten om te zorgen voor breder draagvlak en meer samenhangende oplossingen. Dit in samenhang met de creativiteit om functies van plekken te combineren en de gevolgen van plannen te kunnen zien, en ingewikkelde opgaven visueel inzichtelijk te maken. Bij het werken aan opgaven in de fysieke leefomgeving is van belang dat we oog hebben voor kwaliteit, maar ook voor erfgoed. Nederland is de afgelopen eeuwen steeds opnieuw ingericht en dat heeft geleid tot een rijke erfenis aan gebouwd erfgoed en waardevolle cultuurlandschappen.
Uitwerking
Vijf actielijnen voor de periode 2021-2024
Voor de periode 2021-2024 zetten we in op ‘beter en breder’. Oftewel: het ruimtelijk ontwerp kunnen we nog effectiever en vaker inzetten. De uitvoering vindt plaats langs vijf actielijnen:
- Een breed gedragen en dynamische ontwerpagenda; de agenda schetst thema’s waar ruimtelijk ontwerp een belangrijke meerwaarde kan leveren. De agenda wordt samen met stakeholders opgesteld, zoals andere overheden, de ontwerpsector en andere betrokkenen. De ministeries van BZK en OCW zijn initiatiefnemer en coördineren.
- Goed opdrachtgeverschap bij het Rijk; het Rijk heeft een voorbeeldrol en zet ontwerp structureel en zichtbaar in. Hier ligt een kans om de structurele inzet van ontwerp binnen rijksprojecten en nationale programma’s te versterken. De adviesfunctie van het College van Rijksadviseurs brengen we hiervoor sterker in positie. Daarnaast ontwikkelen we een interdepartementaal platform om resultaten, kennis, ervaring en methodieken uit te wisselen.
- Het stimuleren van regionale en lokale initiatieven; een nieuw stimuleringsprogramma biedt opdrachtgevers en ontwerpers de mogelijkheid ontwerp in te zetten bij regionale en lokale maatschappelijke opgaven. Het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie is uitvoerder van het programma.
- Het versterken van competenties; er is een grote behoefte aan kennis bij opdrachtgevers om ruimtelijk ontwerp op een goede manier in te zetten. Ook de ontwerpsector heeft de behoefte om competenties blijvend te ontwikkelen. De ministeries van BZK en OCW hebben hierin geen directe verantwoordelijkheid, maar nemen de rol dit onderwerp te agenderen, partijen te activeren en initiatieven te verbinden. Begin 2021 start een verkenning naar de mogelijkheden om bestaande (rijks)instrumenten zoals prijsvragen effectiever in te zetten.
-
Het ontwikkelen van een ontwerpdialoog; het organiseren van het gesprek over de kracht van ontwerp en bieden van een podium om opgedane ervaringen breed te delen, zichtbaar te maken en verder te brengen. Deze momenten kunnen gerichte gesprekken zijn met nieuwe doelgroepen, maar ook gericht zijn op de uitwisseling van specifieke kennis over inrichtingsopgaven. BZK en OCW nemen hierbij een faciliterende rol en stellen samen met vertegenwoordigers uit het veld een kalender voor dialoogmomenten op.
Lees hier het hele actieprogramma
Nationale belangen waar het programma aan raakt
• 1. Duurzame ontwikkeling
• 2. Leefomgevingskwaliteit
• 4. Gezonde en veilige fysieke leefomgeving
• 5. Woningvoorraad
• 7. Hoofdinfrastructuur voor mobiliteit
• 13. Circulaire economie
• 14. Waterveiligheid en klimaatbestendigheid
• 16. Vestigingsklimaat
• 18. Voedsel- en agroproductie
• 19. Cultureel erfgoed, landschap en natuur
• 20. Natuur en biodiversiteit
Verantwoordelijk departement en betrokkenen
Het ministerie van BZK en OCW zijn verantwoordelijk en de overige departementen zijn betrokken. Voor de uitvoering van het programma zoeken we samenwerking en dialoog met medeoverheden, marktpartijen, maatschappelijke organisaties en ontwerpsector.
Meer weten?
Stuur ons een mail: PostbusNationaleOmgevingsvisie@minbzk.nl
Nieuwsbericht
Actieprogramma Ruimtelijk Ontwerp 2021-2024